La Chandeleur - Het Franse pannenkoekenfeest

De datum

Elk jaar op 2 februari is het pannenkoekenfestijn - la fête des crêpes in Frankrijk.

les crêpes

Het feest van La Chandeleur stamt al uit de tijd van de Romeinen. Met dit Festa Candelarum vierden de Romeinen de terugkeer van de godin Perséphoné. 's Avonds gingen ze de straat op met toortsen en kaarsen. Perséhoné was de dochter van de godin van de vruchtbaarheid, Demeter. Ze werd geschaakt door Hades, de god van de onderwereld - het rijk van de doden, die haar tot zijn vrouw maakte. Door het verdriet van Demeter werd de wereld donker en onvruchtbaar. Uiteindelijk komt Demeter met Hades tot een overeenkomst: zes maanden per jaar mocht Perséphoné bij haar moeder zijn. Deze zes maanden werden de lente en de zomer. De andere zes maanden verbleef ze bij Hades. Deze maanden werden de herfst en de winter. '
Het feest werd in de vijfde eeuw onder paus Gelasius I een Christelijk feest. Veertig dagen na de geboorte van Jezus, gaan Jozef en Maria met hun kind naar de tempel om hun zoon aan God voor te stellen en om een reinigingsoffer te brengen.In de tempel is ook Simeon. Hij zegent Jozef en Maria en voorspelt het verloop van het leven van Jezus. Deze gebeurtenis heeft de kerk aangegrepen als invulling van La Chandeleur.
Jezus wordt in de Christelijke kerk gezien als brenger van het licht. Het woord Chandeleur komt van chandelles - kaarsen in het Frans. In de kerk brandde men gezegende kaarsen die na afloop mee naar huis gingen. Thuis werden pannenkoeken - crêpes gebakken, eenvoudig te bereiden van het meel dat nog over was van de wintervoorraad. Daarnaast symboliseert de ronde vorm en de gele kleur de zon. Op 2 februari is het 40 dagen na kerst. Het woord februari stamt af van het Latijnse februare wat reinigen betekent.
De Nederlandse naam voor La Chandeleur is Maria-Lichtmis.

Solliciteren in Frankrijk: Savoir-vivre en entreprise - Franse bedrijfscultuur

Solliciteren in Frankrijk, hoe eenvoudig is dat? In Frankrijk is men gek op goede omgangsvormen - le savoir-vivre - en dat geldt natuurlijk helemaal bij een sollicitatie.

Boeken vol zijn er geschreven over hoe het heurt  - comme il faut binnen het Franse bedrijf, door echte autoriteiten op dit gebied, bekend dankzij krant en TV. 

Betuttelende open deuren zoals gewassen haren en gepoetste schoenen zijn in deze boeken niet van de lucht, maar aangezien er over geschreven wordt, is het blijkbaar niet voor iedereen in Frankrijk zo vanzelfsprekend. 

Hoewel kennis van de Savoir-Vivre en Entreprise geen baangarantie geeft, is het handig goed beslagen ten ijs te komen. Voilà een aantal adviezen van Sophie de Menton, schrijfster van het boek Le savoir-vivre en entreprise - business oblige , oprichtster van vele bedrijven en présidente van de bedrijfsvakbond ETHIC . Deze woordspeling (ethiek/éthique) staat voor Entreprises à Taille Humaine, Indépendantes et de Croissance. Wat heeft Madame de Menthon te zeggen over Le Savoir-Vivre en Entreprise?

Sophie de Menthon naast Emmanuel Macron

Franse les: Les gros mots - scheldwoorden

Welkom bij de nieuwe serie van Taaldolfijn:

Les gros mots - scheldwoorden

      

Neem even de tijd en roep met luide stem: fecaliën! Wat voelt u hierbij? Waarschijnlijk niets, of misschien irritatie omdat het een moeilijk woord is. 

Doe nu hetzelfde en roep nu: "Shit!" of "Poep!" .  Dit zal u toch een andere sensatie geven. Het accentueren van de klank, misschien de herinnering aan een situatie waar u deze woorden gebruikt heeft in een moment van ontreddering of ergernis. 

Merkt u dat het woord fecaliën geen enkel effect heeft en volkomen geurloos is en het woord "shit"of "poep" een emotionele lading heeft? En toch is "fecaliën" niets anders dan poep.. of shit. 

Op het eerste gezicht dus twee woorden - fecaliën en shit - die exact hetzelfde betekenen en toch elk een heel ander effect hebben. 

De reden?

Het eerste woord komt uit lijst van de zogenaamde keurige beschaafde woorden en het tweede uit de lijst van .... scheldwoorden!

Wil een mens zich goed kunnen redden in de Franse taal en dus in de Franse cultuur, dan zal hij of zij ook op de hoogte moeten zijn van deze zogenaamde gros mots. Met het leren van deze gros mots zult u zich ook meer thuis gaan voelen in een taal en daarom start Taaldolfijn de serie van les gros mots.

De nieuwe Franse regio's - Polémique!

De 22 Franse regio’s tot 1 januari 2016:

Op initiatief van de huidige president François Hollande bestaan er in Frankrijk tegenwoordig nog maar 13 regio’s in plaats van 22 (buiten de 5 overzeese gebieden die elk als een regio gelden).  Een maatregel annex bezuiniging die volgens velen zijn doel voorbij schiet.
Resultaat: polemiek. En inderdaad, polemiek – polémique – is een woord dat ik vanuit het Frans heb geleerd. Ben je Frans, dan is je middle name Polémique. Niet overtuigd? Haast u naar het YouTube kanaal en vul de zoekterm (la) polémique in…..

Polémique – is dat nuttig? Heeft het enige betekenis?

De herindeling van de regio’s dus. Naast het terugdringen van de kosten zou de herindeling meer demografische en economische gelijkheid te genereren. Vergrijsde gebieden worden samengevoegd met minder vergrijsde; dun bevolkte gebieden met dicht(er) bevolkte gebieden. Na het Île-de-France (= Parijs en omgeving) vertegenwoordigen de zes grootste regio’s nu de helft van het PIB (produit intérieur brut= bruto nationaal product).
De 13 Franse regio’s per 1 januari 2016:

 

De bijbehorende hoofdsteden per regio:

    

Deze nieuwe grotere regio’s hebben veel meer macht dan voorheen en dit gaat ten koste van de macht van de departementen. Huisvesting, scholing, afvalverwerking, milieu… het moet weg bij het departement en valt nu onder de verantwoording van de regio. Het grote bezwaar hiertegen is dat de politiek verder van de gewone burger komt te staan. Alors, polémique alom.

Frankrijk is één van de sterkst gecentraliseerde landen ter wereld. De centralisatie is ontstaan onder de Franse koningen. Na de Revolutie van 1789 werd deze centralisatie vanwege de trage besluitvorming als rigide beoordeeld en niet in overeenstemming met het democratisch principe. Toch was president François Mitterand in 1982 de eerste zich actief bezig hield met decentralisatie. De regio’s bestonden al sinds 1955, maar in 1982 krijgen ze ook daadwerkelijk een bestuurlijke functie.

De huidige president Hollande vindt de afstand tussen de verschillende bestuurslagen te groot en geeft daarom meer macht aan de regio. Dit zou dus veel geld moeten besparen. Maar hoe dan? Het aantal regionale bestuurders is exact hetzelfde gebleven en de kranten staan vol met vacatures voor nieuwe functies bij de regiobesturen, allemaal voor bevoegdheden die bij de departementen zijn weggehaald en waar bij de regio’s geen mensen voor zijn: polémique.

Anderen vragen zich cynisch af of de decentralisatie van het land nu eindelijk een staatszaak is geworden. Frankrijk bezit immers een heuse minister van decentralisatie: polémique.

De laatste nieuwe polémique is inmiddels gelanceerd. De naamkeuze Occitanie – natuurlijk afgeleid van Oc (la langue d’Oc) – voor de zuidelijke gefuseerde regio’s,  is de Franse Catalanen in het verkeerde keelgat geschoten. Zijn deze Catalanen vergeleken bij de Spaanse Catalanen altijd erg bescheiden, nu wordt zowel hun duizend jaar oude cultuur als hun culturele identiteit met één potloodstreep van de kaart geveegd. Zouden ze nu samen met hun Catalaanse familieleden voor onafhankelijkheid gaan? Ik vrees dat ze alleen maar zeer Frans zijn….: Polémique!

 

Parijs versus Provence - mijn blog voor Fransemarkt.nl

De Provence heeft toch echt niets te maken met Parijs? De Atlantische kust is toch een totaal andere wereld dan de Bourgogne?
Frankrijk bestaat uit vele landen, en dan heb ik het niet over Monaco en Andorra. De verschillende regio’s hebben hun eigen geschiedenis, taal en cultuur!
Maar laat ik starten met Noord en Zuid, le Nord et le Midi, die elkaar niet zo hoog hebben zitten......

Drie koningen of le jour de l'Épiphanie

een Galette des Rois uit de Provence

Zijn hier in Nederland vandaag, zondag 3 januari, de meeste kerstbomen al afgetuigd, in Frankrijk is kerst nog niet op zijn eind.

Op 6 januari, jour de l' Épiphanie, wordt nog altijd Drie Koningen gevierd. Als deze dag buiten de kerstvakantie valt, wordt het traditioneel op de eerste zondag in januari gevierd. Vandaag dus, op 3 januari 2016.  

Het woord Épiphanie komt uit het Grieks en betekent verschijning. De verschijning waarop gedoeld wordt, is de verschijning van het licht. Na 6 januari worden de dagen merkbaar langer. Daarnaast is in de Christelijke traditie de geboorte van Jezus ook symbolisch voor de komst van het licht.

Van oorsprong is Drie Koningen een Christelijk feest, namelijk het feest van de Drie Wijzen uit het Oosten die het kindje Jezus in stal eerden met de geschenken goud, wierook en mirre. Later veranderden in de volksverhalen de Drie Wijzen in de Drie Koningen.

Dit typisch Franse feest wordt sinds de 13e eeuw gevierd. Thuis werd een zogenaamde Galette des Rois gegeten. De galette werd verdeeld onder alle aanwezige gasten plus één stuk. Dit laatste stuk werd het stuk van Onze Lieve Heer genoemd, of het stuk van de Heilige Maagd en werd gegeven aan de eerste arme sloeber die voorbij kwam. De Galette des Rois is rond en licht van kleur en symboliseert de zon.

een Galette des Rois uit de Elzas

Tegenwoordig wordt er een tuinboon of een piepklein beeldje van een heilige in de Galette des Rois verstopt. Een traditie die is overgenomen van de Saturnaliën, een feest uit het Rome van de antieke oudheid. Degene die deze in zijn stuk taart vindt is de koning of koningin van de dag. Vandaar ook het papieren kroontje op de galette des rois zoals te zien op de afbeelding hierboven. Meestal zorgt men er voor dat één van de kinderen het stuk met het beeldje erin krijgt.

Het Élysée, de ambtswoning van de Franse president in Parijs, krijgt altijd een enorme Galette des Rois aangeboden van de ambachtelijke bakkers uit de stad. Er zit echter nooit een tuinboon of een beeldje in deze Galette, zodat de president nooit tot koning gekroond kan worden.

Deze traditie bestaat sinds 1975 toen toenmalig president Valéry Giscard d'Estaing een Galette met een diameter van 1 meter kreeg aangeboden.

Zoals de plaatjes al tonen verschilt de Galette des Rois per regio. In het Zuiden wordt vaak een krans gebruikt, vaak aangekleed met suiker en vruchten terwijl in de overige regio's een ronde taart van bladerdeeg wordt gemaakt.

Een Galette des Rois uit de Cévennes

Les treize desserts de Noël

De 13 traditionele kerstdesserts uit de Provence: origine en gebruik

In de Provence worden de 13 kerstnagerechten gegeten bij thuiskomst van de kerst nachtmis. Deze traditie is in het begin van de 20^e eeuw ontstaan in Marseille. Het getal 13 staat voor Jezus Christus en zijn 12 apostelen.

Voor die tijd bestond wel het uitgebreide zoete dessert banket met kerst dat werd aangeduid met de term calenos, maar er werd geen exact getal aan verbonden. Al in het jaar 1683 werden de desserts genoemd door François Marchetti, een pastoor uit Marseille, in zijn werk Uitleg van de gebruiken en gewoonten in Marseille.

Rond 1787 verschijnt van de dichter en moralistisch schrijver Laurent Pierre Bérenger het werk Provençaalse avonden of de brieven van meneer Bérenger aan zijn vrienden gedurende zijn rondreis door het vaderland waarin een heel hoofdstuk gewijd is aan de Provençaalse kerstdesserts en van welke hij een hele inventaris citeert: vijgen, rozijnen, druiven, pruimen, sinaasappels, appels, peren, noga, gekonfijte vruchten, koekjes….

Eind 19^e eeuw beklagen diverse schrijvers zich dat de calendale feesten (traditionele feesten in de decembermaand),  het grootse souper (de maaltijd rondom de nachtmis) en haar nagerechten zijn verdwenen.  In 1854 besluit het Félibrige, een literair genootschap onder leiding van de Provençaalse dichter Frédéric Mistral met het doel de Provençaalse taal te behouden, zich ook in te gaan zetten voor het behoud van de Provençaalse gewoonten en feesten, om zo de Provençaalse cultuur te kunnen handhaven.

Het blijkt dat buitenstaanders vooral gebiologeerd raken door de grote variëteit van desserts op de kersttafel en in 1925 wordt in de speciale kersteditie van de krant La Pignato voor het eerst een getal genoemd waaraan het aantal kersdesserts zou moeten voldoen. Een oud lid van het Félibrige, noemt hier het getal dertien (treize), niet meer, maar ook niet minder! De desserts die niet onder de 13 desserts mogen ontbreken zijn les quatre mendiants (= lett. De vier bedelaars):

• Gedroogde vijgen voor de Franciscanen
• Amandelen voor de Karmelieten
• Walnoten voor de Augustijnen
• Rozijnen voor de Dominicanen.

Deze noten en vruchten  herinneren aan de habijtkleuren van de vier kloosterordes van bedelmonniken.  Vervolgens kan men kiezen uit een uitgebreide lijst van desserts: hazelnoten, pistachenoten, muskaatdruiven, bessen, dadels, appels, peren, sinaasappels, Clairette druiven, confituren, kastanjes in warme wijn, kweeperensap, rode, witte en zwarte noga, zoet brood met oranjebloesem water (pompe à l’huile), suikerbrood met gekonfijte vruchten (fougasse), beignets van bladerdeeg bestrooid met suiker (oreillettes), koekjes, snoepjes en zelfs kaas.

De samenstelling van de 13 desserts varieert per regio, stad , dorp of zelfs per familie. Naast deze lijst van desserts, is de zogenaamde bûche de Noël vrijwel altijd onderdeel van de 13 desserts.  Wij zouden het vertalen met een boomstammetje, maar de bûche de Noël is nooit van ijs gemaakt. Het is een taart, vaak van chocolade, zoals op onderstaande afbeelding. Echter, vele variaties zijn mogelijk zoals bijvoorbeeld de banketbakker (patissier) uit Avignon op zijn bestelkaart laat zien.