Sommige grote tuincentra pakken er al een aantal jaren mee uit: kerstdorpen
en kersttaferelen die in niets meer te maken hebben met een kindje Jezus en een
stal.
In de Zuid-Franse
Provence
gaat deze traditie echter heel wat verder terug.De
Franse
Revolutie van 1789 stond aan de basis van de scheiding van kerk en
staat. En dat ging er nogal rigoureus aan toe.....
De kerken werden gesloten zodat de bevolking niet meer in contact kon treden
met meneer
pastoor.
En dat was nogal wat in die tijd. De mensen waren zeer gelovig en daarnaast was
de pastoor over het algemeen de enige persoon in de gemeenschap die opleiding
genoten had, twee factoren waarom zijn hulp vrijwel dagelijks werd
ingeroepen.
Bovendien ging men in de december maand altijd de
crèche
de Noël, de kerststal, in de kerk bekijken met het kindje Jezus,
Josef en Maria, de herders en natuurlijk de ezel en de os.
Franciscus
van Assisi, de heilige naar wie de huidige
paus
Franciscus zich vernoemd heeft en wiens moeder uit de Provence
kwam, zou in 1223 voor het eerst een dergelijke
crèche hebben laten
plaatsten in de Italiaanse stad Greccio.
Omdat de bevolking nu niet meer de
crèche in de kerk kon gaan
bewonderen, begonnen ze een kleine versie voor zichzelf thuis te maken,
van broodkruim of van papier mâché. Dit werd voor het eerst gedaan in de
Provence, in het diepste geheim, want als ontdekt werd dat je een dergelijke kerststal
thuis had staan, riskeerde je je hoofd te verliezen onder de recent uitgevonden
guillotine.
In 1798, toen het hebben van een
crèche in huis al lang geen misdaad
meer was, haalde ene meneer Lagnel uit Marseille geërgerd de aangekoekte klei
onder zijn schoenen vandaan en kwam zo op het idee om de figuurtjes uit de
kerststal voortaan van deze klei te maken. De eerste santonnier was geboren.
Santon betekent letterlijk "kleine heilige" en
slaat op het kindje Jezus. Een santonnier is uiteraard degene die de santons
maakt.
De santons werden al snel gecommercialiseerd, ze kregen kleren aan en in de
loop der eeuwen zijn er steeds meer figuurtjes bij gekomen: de visser, de
schoolmeester, het lavendelvrouwtje, de bakker, de mandenvlechter,
allemaal komen ze het kindje Jezus vereren. Je kunt je crèche zo groot maken als je zelf wil. Santonnier is nog lang geen uitgestorven beroep en in de Provence zijn er een groot aantal winkels die ze verkopen, onder andere in Pausenstad
Avignon.
In Nederland is er het
santonmuseum. In de Provence in Zuid-Frankrijk zijn er diverse santon musea, waaronder die van Fontaine de Vaucluse, klik
hier voor een filmpje van dit museum dat een perfect beeld geeft van de santon in alle vormen en maten.
